Artykuły
Artykuły
ARTUR FORYT
Wielka Lechia czy… „Wielka Wandalia”? Dylematy dawnych dziejopisów
W temacie wielkolechickim powiedziano już chyba dość. Pomijając jednak sprawę autentyczności lub zafałszowania tej – wywołującą wciąż duże emocje – kwestii, warto przyjrzeć się źródłom z epoki starożytności oraz ich średniowiecznym interpretacjom i zastanowić się, kogo tak naprawdę autorzy mieli na myśli, opisując mieszkańców ziem nad Wisłą, Odrą i Bugiem. Wygląda bowiem na to, że zamiast słowiańskich Lechitów widzieli w nich raczej… germańskich Wandalów.
PROF. DR HAB. ANDRZEJ BUKO
Podsumowanie konferencji "PrzedPolska. Ziemie polskie w czasach plemiennych"
W dniach 29-30 września 2022 r. w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie odbyła się konferencja popularnonaukowa pt. „PrzedPolska. Ziemie polskie w okresie plemiennym”. Referaty wygłosiło blisko dwudziestu naukowców z różnych ośrodków z całego kraju Wydarzenie podsumował ostatniego dnia „na gorąco” prof. Andrzeja Buko. Poniżej prezentujemy zapis wystąpienia tego znanego archeologa i mediewisty, który zgodził się go przejrzeć i nanieść niewielkie poprawki.
ARTUR FORYT
Poselstwo Bolesława Chrobrego do Konstantynopola
Sprawa kontaktów Polski we wczesnym średniowieczu z Bizancjum i kulturą grecką wydaje się być tematem tyleż ciekawym, co ogólnie słabo zbadanym. W tym kontekście uderza wiadomość o prawdopodobnie pierwszej próbie nawiązania bezpośrednich stosunków dyplomatycznych między Gnieznem a Konstantynopolem w sytuacji dla obu państw dość szczególnej.
DR KAROL KOLLINGER
Sanie – pośmiertny pojazd średniowiecznych władców Rusi
Współcześnie sanie/sanki kojarzą się głównie z zimą, śniegiem i zabawą. Prawdopodobnie inaczej było na Rusi w średniowieczu. Na podstawie zachowanych przekazów źródłowych wnioskuje się, że sanie wykorzystywano między innymi podczas pogrzebu władcy. Możliwe, że transportowano w nich ciało zmarłego ze względu na powszechność tego środka transportu bądź ich użycie było wyrazem prestiżu i statusu społecznego.
ARTUR FORYT
Polacy na pierwszej krucjacie? Ślad udziału rycerzy znad Wisły w bitwie pod Niceą (1097)
O Polsce dawnych wieków zwykło się zazwyczaj myśleć jako „przedmurzu chrześcijaństwa”. Określenie to, będące odbiciem roli Polski i Polaków w walkach od XIV do XVII stulecia z wyznawcami islamu – Tatarami i Turkami, przenoszone bywa też często na wcześniejsze epoki. W tym kontekście ukazanie udziału Polaków w pierwszej krucjacie i w ogóle w narodzinach ruchu krucjatowego może okazać się czymś więcej niż literacką fikcją.
ARTUR FORYT
Czy odnaleziono miejsce bitwy pod Roncevaux?
Jedną z nierozwiązanych do tej pory tajemnic dziejowych jest miejsce potyczki tylnej straży wojsk Karola Wielkiego w Pirenejach w 778 roku i śmierci hrabiego Rolanda. Przyjęło się nazywać ją bitwą pod Roncevaux, jednak dokładna lokalizacja samego pola bitewnego w górach pozostawała do tej pory zagadką. Czy dziennikarz Alexandre Hurel dotarł faktycznie do nieznanych wcześniej śladów archeologicznych związanych z tym historycznym wydarzeniem?
DR RENATA LEŚNIAKIEWICZ-DRZYMAŁA
Avalon – tajemnicza wyspa jabłoni i króla Artura
Odkąd na początku XII w. wspomniał o nim Geoffrey z Monmouth, na stałe zadomowił się w europejskiej tradycji legendarnej. Szukano go w Anglii, Walii, Szkocji, we Francji, na Sycylii, a nawet w Indiach. Choć motyw Avalonuceltycki raj lub kraina zmarłych (wyspa na mitycznym Oceanie Zachodnim), zwana inaczej Ziemią Kobiet, Wyspą Jabłek lub Wyspą Jabłoni. wyrósł na gruncie przedchrześcijańskich celtyckich wierzeń dotyczących zaświatów, dziś łączony jest przede wszystkim ze schrystianizowanym cyklem o królu Arturze i Świętym Graalu.
DR ANTONI GRABOWSKI
Purpurowe szaty, dyplomacja oraz afera, czyli o pewnej misji do Konstantynopola
Niewiele jest tekstów z X wieku, które zyskały tak dużą popularność jak relacja z misji dyplomatycznej do Konstantynopola zleconej przez Ottona I, cesarza rzymskiego i króla państwa wschodniofrankijskiego Liudprandowi z Cremony. Wysłano go w 968 r. do stolicy Cesarstwa Wschodniorzymskiego, czyli Bizancjum, aby zdobył dla Ottona II rękę córki tamtejszego cesarza Nicefora II Fokasa.
PATRYK BANASIAK
Piorun w garści. O belemnitach i ich znaczeniu we wczesnym średniowieczu na ziemiach polskich
Belemnity, czyli wymarłe morskie głowonogi, w paleontologii są znane od dawna. Ale czy dokonały one swego żywota wraz z dinozaurami 65 mln lat temu? Po milionach lat powróciły na nowo do „życia”, stając się częścią kultury, także słowiańskiej. Jaką pełniły w niej rolę? Co z nimi robiono? Odpowiedź znajdziecie w poniższym tekście.
DR MICHAŁ BOGACKI
O Piaście i Popielu, czyli zabawa w głuchy telefon
Każdy z nas słyszał o legendarnym Piaście, założycielu pierwszej polskiej dynastii. Tylko którą jej wersję? Bo z tą legendą jest jak w zabawie głuchym telefonem, każdy dopowiada coś swojego. I tak Piast zmieniał profesję, miejsce zamieszkania, przydomek, stał się księciem... A jego oponent Popiel? Stawał się coraz czarniejszym charakterem.
Portal prowadzony przez
Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnieul. Kostrzewskiego 1, 62-200 Gniezno
t: 61 426 46 41
e: wczesnesredniowiecze@muzeumgniezno.pl