Artykuły
Kultura
MICHAŁ GNIADEK-ZIELIŃSKI
Lejre – zapomniane królestwo Północy
Entuzjaści kultury staronordyckiej doskonale znają szwedzką Uppsalę, którą to według Snorriego Sturlussona władać miał sam Odyn. Stąd wywodzić się mieli norwescy Ynglingowie. Nie mniejszą rolę w średniowiecznej wyobraźni Skandynawów odgrywało jednak Lejre, o którym dziś, poza Danią, mało kto pamięta.
JAKUB KAROL PAWLICKI
Pogańskie noże ofiarne czy ekwipunek zielarki? Noże wolutowe w społeczności słowiańskiej
Noże wolutowe znajdowane są na stanowiskach datowanych na okres poprzedzający powstanie państw środkowoeuropejskich. Ich zagadkowość przejawia się w niewielkiej liczbie znalezisk i przypisaniu im specyficznej funkcji. Jakie było przeznaczenie noży? Czy uśmiercano nimi zwierzęta ofiarne? Czy wyszły z użytku wskutek przyjęcia nowej wiary? Próbą odpowiedzi na te pytania jest poniższy artykuł.
DR HAB. ALEKSANDER PAROŃ, PROF. IAiE PAN
Wszy, barbarzyńcy i wiarygodność źródeł
Odróżnienie wiarygodnej informacji od fałszu w opisach barbarzyńców, sporządzonych przez ich bardziej wyrafinowanych sąsiadów, nie jest zadaniem łatwym. Więcej nawet, bywa tak, że prawdziwa informacja może być przedmiotem świadomej manipulacji.
ARTUR FORYT
Wielka Lechia czy… „Wielka Wandalia”? Dylematy dawnych dziejopisów
W temacie wielkolechickim powiedziano już chyba dość. Pomijając jednak sprawę autentyczności lub zafałszowania tej – wywołującą wciąż duże emocje – kwestii, warto przyjrzeć się źródłom z epoki starożytności oraz ich średniowiecznym interpretacjom i zastanowić się, kogo tak naprawdę autorzy mieli na myśli, opisując mieszkańców ziem nad Wisłą, Odrą i Bugiem. Wygląda bowiem na to, że zamiast słowiańskich Lechitów widzieli w nich raczej… germańskich Wandalów.
DR RENATA LEŚNIAKIEWICZ-DRZYMAŁA
Avalon – tajemnicza wyspa jabłoni i króla Artura
Odkąd na początku XII w. wspomniał o nim Geoffrey z Monmouth, na stałe zadomowił się w europejskiej tradycji legendarnej. Szukano go w Anglii, Walii, Szkocji, we Francji, na Sycylii, a nawet w Indiach. Choć motyw Avalonuceltycki raj lub kraina zmarłych (wyspa na mitycznym Oceanie Zachodnim), zwana inaczej Ziemią Kobiet, Wyspą Jabłek lub Wyspą Jabłoni. wyrósł na gruncie przedchrześcijańskich celtyckich wierzeń dotyczących zaświatów, dziś łączony jest przede wszystkim ze schrystianizowanym cyklem o królu Arturze i Świętym Graalu.
PATRYK BANASIAK
Piorun w garści. O belemnitach i ich znaczeniu we wczesnym średniowieczu na ziemiach polskich
Belemnity, czyli wymarłe morskie głowonogi, w paleontologii są znane od dawna. Ale czy dokonały one swego żywota wraz z dinozaurami 65 mln lat temu? Po milionach lat powróciły na nowo do „życia”, stając się częścią kultury, także słowiańskiej. Jaką pełniły w niej rolę? Co z nimi robiono? Odpowiedź znajdziecie w poniższym tekście.
DR MICHAŁ BOGACKI
O Piaście i Popielu, czyli zabawa w głuchy telefon
Każdy z nas słyszał o legendarnym Piaście, założycielu pierwszej polskiej dynastii. Tylko którą jej wersję? Bo z tą legendą jest jak w zabawie głuchym telefonem, każdy dopowiada coś swojego. I tak Piast zmieniał profesję, miejsce zamieszkania, przydomek, stał się księciem... A jego oponent Popiel? Stawał się coraz czarniejszym charakterem.
DR RENATA LEŚNIAKIEWICZ-DRZYMAŁA
Olaf Tryggvason – król Norwegii, którego bały się trolle
Jego życie było niezwykle barwne, a droga do norweskiego tronu niepozbawiona dramatycznych wydarzeń. Choć rządził Norwegią jedynie przez pięć lat, na stałe zapisał się w historii tego kraju jako władca charyzmatyczny, ale i słynący z kontrowersyjnych metod chrystianizacyjnych, przysparzających mu wrogów zarówno politycznych, jak i należących do świata nadnaturalnego.
EWELINA SIEMIANOWSKA
Obsceniczny Gigant z wczesnego średniowiecza
Historycy i archeolodzy od dawna spierali się o to, kiedy powstał i kogo przedstawia Gigant z Cerne Abbas, będący najsłynniejszą z trzech figur utrwalonych w kredowym podłożu znanych z Wielkiej Brytanii. Pierwsze rezultaty prowadzonych od roku badań archeologicznych wskazują, że Olbrzyma należy łączyć ze wczesnym średniowieczem i prawdopodobnie z oporem pogańskich Anglosasów wobec chrystianizacji.
DR HAB. PROF. UŚ JAKUB MORAWIEC
Knut Wielki król Anglii, Danii i Norwegii
Bez wątpienia był władcą wybitnym, bardziej politykiem i dyplomatą niż wodzem. Nie tylko zdobył władzę w Anglii, ale utrzymał się na tamtejszym tronie przez blisko 20 lat. Stworzył północne imperium, które co prawda nie przetrwało po jego śmierci, ale trwale zaznaczyło się w dziejach Anglii i Skandynawii. Syn charyzmatycznego króla Swena i jego piastowskiej małżonki – Knut Wielki.
Portal prowadzony przez
Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnieul. Kostrzewskiego 1, 62-200 Gniezno
t: 61 426 46 41
e: wczesnesredniowiecze@muzeumgniezno.pl