Aktualności

Dokładnie 40 lat temu Marek Jagodziński, elbląski archeolog, podczas jednej z wycieczek rowerowych, natknął się w okolicach wsi Janów Pomorski nad Jeziorem Druzno na fragmenty ceramiki wczesnośredniowiecznej. Te niepozorne znalezisko doprowadziło do sensacyjnego odkrycia na skalę nie tylko krajową, ale i światową. Dzięki niemu udało się w końcu – po ponad 100 latach bezskutecznych poszukiwań – zidentyfikować legendarne Truso, wczesnośredniowieczną osadę handlową na południowych wybrzeżach Bałtyku. O tym jak doszło do odkrycia, jak wyglądały badania i jak wspomina je sam odkrywca możecie posłuchać online w najbliższą sobotę 15 maja 2021 r. w ramach „Nocy Muzeów” organizowanej wirtualnie przez Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Elblągu.  

Ok. roku 890 anglosaski podróżnik Wulfstan wyruszył z portu w Hedeby na wschód, wzdłuż południowych wybrzeży Bałtyku. Po siedmiu dniach i nocach dotarł do osady handlowej Truso, którą dokładnie opisał, podobnie jak i mieszkańców tutejszych ziem – Estów, utożsamianych obecnie z Prusami. Od drugiej połowy XIX w. przekaz Wulfstana podsycał wyobraźnię naukowców, początkowo niemieckich, a później również polskich, którzy starali się odnaleźć te legendarne miejsce. Zadanie utrudniały przede wszystkim zmiany jakie zaszły od czasów Wulfstana w środowisku przyrodniczym rejonu ujścia Wisły. Pomimo, że przez lata wysuwano wiele hipotez dotyczących lokalizacji Truso, dość zgodnie przyznawano, iż znajdowało się ono w pobliżu Elbląga. 

Przełomowy okazał się rok 1981, w którym znalezione koło Janowa Pomorskiego fragmenty ceramiki wczesnośredniowiecznej, ich znalazca, Marek Jagodziński, skorelował z przekazem Wulfstana. Pozwoliło to z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że po tylu latach natrafiono na pozostałości Truso. Od 1982 r. przeprowadzono liczne badania wykopaliskowe (1982-1991, 2000-2008), które objęły wszystkie trzy wyróżnione na obszarze osady strefy: portową, centralną i peryferyjną.

Rezultaty prac archeologicznych wskazują, iż Truso reprezentowało konkretny typ osadnictwa, który określić można jako wczesnomiejski, a który wykształcił się i funkcjonował w basenie Morza Bałtyckiego między 700 a 1100 rokiem. Kompleks osadniczy Truso, złożony z osady oraz portu, istniał od VII/VIII w. do X/XI w., kiedy nastąpiła istotna zmiana jego charakteru.Koniec działalności emporium przypada na zmierzch epoki wikingów. Założenie zajmowało obszar ok. 15 hektarów, a nawet ok. 20 ha, jeśli przyjmie się możliwość istnienia umocnień obronnych. Jego wizualizację możecie obejrzeć na oficjalnym kanale Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Elblągu na Youtube. Zabudowa i rozplanowanie osady przypominają wyraźnie dwa ważne wówczas ośrodki portowe na Półwyspie Jutlandzkim – wspomniane wcześniej Hedeby oraz Ribe. Skłania to do twierdzenia, iż mieszkańcami Truso byli przede wszystkim Skandynawowie, co zdają się potwierdzać również odkrywane tu wyroby o niemal wyłącznie skandynawskim pochodzeniu. O tym jak bardzo skandynawskie było Truso dr Marek Jagodziński opowiadał podczas konferencji "Wikingowie w Polsce? Zabytki skandnawskie z ziem polskich", która odbyła się w 2017 r. w naszym Muzeum. Jednocześnie podkreśla się, że Truso posiadało niewątpliwie szersze zaplecze gospodarcze o wieloetnicznym charakterze, o czym świadczą znane z jego okolic cmentarzyska, osady oraz znaleziska luźne broni i srebrnych monet arabskich (dirhamów) czy monet karolińskich (w tym odkryty niedawno skarb z Biskupca).

Więcej o zagadkach i tajemnicach Truso dowiecie się od jego odkrywcy i wieloletniego badacza. W ramach sobotniego wydarzenia online dr Marek Jagodziński oprowadzi Was po wystawie dotyczącej Truso, a następnie odpowie na Wasze pytania. Oprócz tego organizatorzy przewidzieli szereg innych interesujących atrakcji, o których dowiecie się z oficjalnej strony wydarzenia na Facebooku. 

________________
Ewelina Siemianowska (ur. 1981) historyk i archeolog, oba kierunki ukończyła na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się wczesnym średniowieczem, w tym zwłaszcza osadnictwem i komunikacją, którym poświęciła szereg artykułów naukowych. Jest redaktorem portalu wczesneśredniowiecze.pl.