Aktualności

Ponad sto monet wybitych w IX wieku przez władców karolińskich odkryto podczas badań archeologicznych prowadzonych w okolicach Biskupca w województwie warmińsko-mazurskim. Jest to pierwszy tak liczny zespół monet karolińskich znaleziony na ziemiach polskich. 

Skarb składa się ze 118 monet i ich fragmentów, a dokładnie denarów wybitych przez cesarza Ludwika Pobożnego (778-840) oraz obola króla Karola Łysego (823-877). Został odkryty podczas badań archeologicznych prowadzonych od listopada 2020 r. na stanowisku wielokulturowym w pobliżu niewielkiej miejscowości Biskupiec koło Nowego Miasta Lubawskiego. Obszary te stanowiły we wczesnym średniowieczu pogranicze słowiańsko-pruskie, w związku z czym przypuszczać można, iż skarb ukryto w obrębie pustki osadniczej. Zdają się to potwierdzać prospekcje przeprowadzone przez archeologów, którzy nie zidentyfikowali tu grodziska, cmentarzyska czy innych śladów osadnictwa z tego okresu.

Samo stanowisko zostało zlokalizowane przez Biskupieckie Stowarzyszenie Detektorystyczne "Gryf" , którego przedstawiciele natrafili przy pomocy wykrywaczy metali na dwie monety i fragmenty dwóch kolejnych. O swoim odkryciu powiadomili niezbędne służby, a następnie brali czynny udział w badaniach. 

O znalezisku powiadomił w środę 5 maja 2021 r. Łukasz Szczepański, archeolog z Muzeum w Ostródzie i kierownik prac archeologicznych na wspomnianym stanowisku. Podkreślił on jednocześnie wyjątkowość skarbu z Biskupca w naszej części Europy. We wczesnym średniowieczu na obszarach słowiańskich i pruskich dominowały srebrne monety arabskie (dirhamy), to one stanowią główny komponent skarbów pochodzących z tych czasów. Z kolei monety wybite w ówczesnych mennicach zachodnioeuropejskich, w tym karolińskich, należą raczej do rzadszych odkryć, a co więcej – są to przede wszystkim pojedyncze egzemplarze (tzw. znaleziska luźne).

Do takich zalicza się trzy denary odkryte w Janowie Pomorskim, czyli w miejscu legendarnego Truso. Był to port i osada handlowa, które funkcjonowały od końca VIII do końca X lub połowy XI w. na południowych wybrzeżu Bałtyku, przy ujściu do niego Wisły oraz rzeki Elbląg. Dwa z odkrytych w Truso denarów zostały wybite przez Ludwika Pobożnego, a jednego z nich używano jako zawieszki. Jest ona uznawana za jeden z najstarszych w tej części Europy przedmiotów związanych z symboliką chrześcijańską. 

Właśnie z funkcjonowaniem Truso Łukasz Szczepański wiąże skarb z Biskupca: „Funkcjonowanie osady w Truso i związana z nią aktywność wikingów to aktualnie najbardziej czytelny trop, który może wskazywać w jaki sposób skarb dotarł na teren dawnych Prus. W IX w. zauważamy wyraźny wzrost zagrożenia ze strony wikingów biorących udział w najazdach na Europę zachodnią. W 845 r. dochodzi np. do oblężenia Paryża. Równolegle Skandynawowie aktywizują wymianę handlową w strefie bałtyckiej”. Skarb odkryto w strefie dorzeczy Osy i Drwęcy, które mogły stanowić wygodne arterie komunikacyjne i drogowskazy prowadzące do ujścia Wisły.
Więcej informacji o tym spektakularnym znalezisku przyniosą z pewnością wyniki szczegółowych analiz, które przeprowadzi zespół specjalistów. Jego pracami kierował będzie prof. Mateusz Bogucki z Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, specjalista w zakresie numizmatyki wczesnośredniowiecznej. Czekamy z niecierpliwością na rezultaty analiz numizmatycznych. 

Zanim to jednak nastąpi skarb zostanie zaprezentowany przez Łukasza Szczepańskiego podczas Nocy Muzeów w połowie maja bieżącego roku. Mamy nadzieję na relację online z tego wydarzenia.

________________
Ewelina Siemianowska (ur. 1981) historyk i archeolog, oba kierunki ukończyła na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się wczesnym średniowieczem, w tym zwłaszcza osadnictwem i komunikacją, którym poświęciła szereg artykułów naukowych. Jest redaktorem portalu wczesneśredniowiecze.pl.