Aktualności

W dniach 15-16 maja 2024 r. w Instytucie Kultury Europejskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Gnieźnie (IKE UAM) odbędzie się 24 spotkanie z cyklu Funeralia Gnieźnieńskie. Stanowi one kontynuację "Funeraliów Lednickich", które przez 20 lat odbywały się w Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy. Obecnie ich współorganizatorem, oprócz Polskiego Towarzystwa Archeologicznego (PTA) jest  po raz pierwszy Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie.

O Funeraliach Gnieźnieńskich donosiliśmy na naszym portalu już trzy razy. Przypomnimy jedynie, że to cykl spotkań naukowych o wybitnie interdyscyplinarnym charakterze, „spajający” badania archeologiczne i antropologiczne. Systematyczne spotkania archeologiczno-antropologiczne znane jako „Funeralia Lednickie” zostały zapoczątkowane jeszcze w latach 90. ubiegłego wieku przez prezentację podsumowującą interdyscyplinarne badania na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku w Dziekanowicach. Od samego początku prezentowano na nich najnowsze badania, ich wyniki oraz zastosowane metody badawcze, ale również dyskutowano pojawiające się w toku badań problemy. Podczas „Funeraliów Lednickich” dochodziło zatem do bezpośredniej dyskusji archeologów i antropologów, czyli przedstawicieli dwóch dyscyplin naukowych zajmujących człowiekiem, choć w odmienny sposób. Pierwsi z wymienionych koncentrują się bowiem na aspekcie materialnym (humanistycznym) kultury człowieka, drudzy zaś bardziej – co zrozumiałe – na aspekcie biologicznym. Do 2017 r. udało się zorganizować 20 tematycznych spotkań, a zaprezentowane podczas nich wystąpienia opublikować w 18 bardzo ciekawych tomach.

Po niewielkiej przerwie w 2020 roku z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Antropologicznego powrócono do tej inicjatywy. Z racji miejsca i trzeciego współorganizatora, którym zostało Instytut Kultury Europejskiej UAM w Gnieźnie, niewielkiej zmianie uległa też nazwa spotkań funeralnych, które wtedy nazwano „Funeraliami Lednicko-Gnieźnieńskimi”. Od 2023 r. są to „Funeralia Gnieźnieńskie” ze względu na fakt, że organizatorami pozostały PTA oraz IKE UAM. W tym roku po raz pierwszy (i nie ostatni) do tego grona dołączyło nasze Muzeum. 
Tegoroczne wydarzenie zostało poświęcone więziom rodzinnym, a jego tytuł brzmi: „Od "Adama i Ewy" do współczesności: więzy rodzinne i społeczne w ujęciu biologicznym i kulturowym”, a jego program zapowiada się niezwykle zachęcająco, również dla miłośników wczesnego średniowiecza. Dr Jacek Bojarski z Instytutu Archeologii UMK w Toruniu przedstawi relacje rodzinne i społeczne społeczności zamieszkujących we wczesnym średniowieczu strefę chełmińsko-dobrzyńską, opierając się na wynikach badań archeologicznych na słynnym cmentarzysku w Kałdusie oraz nieco mniej znanym, ale równie ciekawym w Grucznie. Z tej nekropoli znana jest m.in. szklana biżuteria z ze zdobieniem w postaci trójzębu Rurykowiczów. Z kolei dr Alicja Drozd-Lipińska, antropolog i archeolog z Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, przybliży dzieje tego ośrodka w czasach pierwszych Piastów. Pomimo bowiem, iż Włocławek wymieniony został przez Galla Anonima obok grodów takich jak Gniezno czy Poznań, wciąż nieznana pozostaje lokalizacja tego istotnego we wczesnym średniowieczu ośrodka. Referentka opierając się na wynikach dotychczasowych badań archeologicznych (np. cmentarzysko w Bodzi) i przypadkowych, acz spektakularnych odkryć (np. miecz z napisem ULFBERTH), podejmie próbę odpowiedzenia na pytanie o rolę okolic dzisiejszego Włocławka w kontaktach kulturowych i handlowych pierwszych Piastów. Magda Miciak oraz dr Marta Rychtarska z Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy zajmą się kwestią grobów podwójnych odkrytych na jednym z czterech cmentarzysk wczesnośredniowiecznych związanych z Gieczem, jednym z najważniejszych grodów piastowskich. Wprawdzie groby podwójne nie należały do rzadkich w tym czasie, ale w przypadku gieckiego cmentarzyska uwagę zwraca złożenie w jednej trumnie dorosłej kobiety i dziecka w wieku okołoporodowym, a także przypadki umieszczania grobów nad wcześniejszymi pochówkami. Podwójne groby odkryto także na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku w Ciepłem, w tym dwóch dorosłych mężczyzn. Zdaniem kolejnej referentki dr Aleksandry Pudło z Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, która przeprowadziła analizę antropologiczną, izotopową i genetyczną zachowanych szczątków, w grobach tych pochowano spokrewnione osoby. Z kolei dr Joanna A. Ciesielska z Wydziału Orientalistycznego oraz Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego zaprezentuje wyniki pierwszych badań izotopowych szczątków ludzkich odkrytych w różnych punktach miasta Soba – stolicy chrześcijańskiego królestwa Alwa V/VI do XIII/XVI w. Obecnie to jedno z największych stanowisk archeologicznych w Sudanie (na przedmieściach Chartumu), a przez kilka ostatnich sezonów badane przez polskich archeologów. 

Program wydarzenia zawiera znacznie więcej ciekawych zagadnień poruszających kwestie relacji rodzinnych na przestrzeni wieków – sprawdźcie sami na oficjalnej stronie Spotkań! I koniecznie przyjdźcie posłuchać wykładów do Instytutu Kultury Europejskiej w Gnieźnie przy ul. Kostrzewskiego 5-7. My tam na pewno będziemy!

Program Funeralia Gnieźnieńskie 2024
Abstrakty Funeralia Gnieźnieńskie 2024

_______________
Ewelina Siemianowska (ur. 1981) historyk i archeolog, oba kierunki ukończyła na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się wczesnym średniowieczem, w tym zwłaszcza osadnictwem i komunikacją, którym poświęciła szereg artykułów naukowych. Jest redaktorem portalu wczesneśredniowiecze.pl.

Powyższy artykuł jest chroniony przez przepisy prawa autorskiego.
Redakcja wyraża zgodę na kopiowanie i przedrukowywanie tylko całości artykułu pod warunkiem zamieszczenia imienia i nazwiska autora, informacji o nim oraz informacji o źródle (link do wczesneśredniowiecze.pl).