Aktualności

W czwartek 15 grudnia 2022 r. o godz. 19.00 zapraszamy na kolejne spotkanie online w ramach popularnonaukowego cyklu KONTEKST organizowanego przez Archeologię Żywą. Tym razem gościem będzie Karolina Czonstke-Świątkowska, pracownik Muzeum Archeologicznego w Gdańsku oraz Instytutu Archeologii Uniwersytetu Gdańskiego, specjalizująca się we wczesnym średniowieczu. 

Zarówno źródła pisane i ikonograficzne, jak i przede wszystkim archeologiczne, wskazują, że wszelkie ozdoby ciała pełniły we wczesnym średniowieczu kilka przynajmniej funkcji.  Najważniejsza to utylitarna – szpile, zapinki czy klamry podtrzymywały poszczególne elementy stroju. Równie istotna była zapewne funkcja estetyczna. Surowiec, z jakiego ozdoba została wykonana, jej kształt, pokrywające ją motywy zdobnicze mówią nam dziś sporo o kunszcie rzemieślnika, ale też o indywidualnych upodobaniach właściciela/właścicielki. Oprócz tego biżuteria stanowić mogła materialny symbol identyfikacji z grupą plemienną lub etniczną, wskazywać na pozycję w grupie społecznej, określać wiek i status cywilny lub manifestować przekonania religijne. Wystarczy wspomnieć kabłączki skroniowe łączone zwykle ze Słowiankami czy zapinki żółwiowate, których pary nosiły Skandynawki. Wreszcie – ozdoby posiadały znaczenie gospodarcze i ekonomiczne.

Wczesne średniowiecze, zwłaszcza w basenie Morza Bałtyckiego, to okres dynamicznych zmian związanych z rozwojem handlu i kontaktów dalekosiężnych, powstawaniem emporiów takich jak Birka, Wolin, Truso czy Wiskiauty, a zatem przemianami natury polityczno-społecznej. Funkcjonowanie szlaków dalekosiężnych zapewniało dopływ arabskiego srebra, które w postaci monet, siekańców i biżuterii właśnie znajdują obecnie archeolodzy (i nie tylko oni) na obszarze Słowiańszczyzny i Skandynawii. Z kolei dzięki skrupulatnej analiza ozdób można zaobserwować i uchwycić różnice w formach i w sposobie zdobnictwa w poszczególnych regionach Słowiańszczyzny, a dalej kierunki kontaktów interregionalnych nie jedynie w jej obrębie, ale też poza nią. 

O tym jak nosiły się we wczesnym średniowieczu Słowianki, ale też Bałtyjki i Skandynawki, opowie w czwartkowy wieczór Karolina Czonstke-Świątkowska, pracownik Muzeum Archeologicznego w Gdańsku oraz Instytutu Archeologii Uniwersytetu Gdańskiego oraz kurator wystawy „Miała strój bogaty, malowany w różne światy”, której tytuł zaczerpnięty został z wiersza Bolesława Leśmiana. Ekspozycja poświęcona jest strojom i ozdobom kobiet z wczesnego średniowiecza. Można oglądać ją 16 lipca 2022 r. do 31 marca 2023 r. na Grodzisku w Sopocie. Wcześniej jednak warto posłuchać pani kurator, która podczas spotkania online zaprezentuje też premierowe – bo pokazywane po raz pierwszy publicznie – przykłady biżuterii wczesnośredniowiecznej. 

Zachęcamy do udziału w wydarzeniu online – szczegóły znajdziecie na jego stronie na Facebooku. 

________________
Ewelina Siemianowska (ur. 1981) historyk i archeolog, oba kierunki ukończyła na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się wczesnym średniowieczem, w tym zwłaszcza osadnictwem i komunikacją, którym poświęciła szereg artykułów naukowych. Pracuje w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, jest redaktorem portalu wczesneśredniowiecze.pl.