Aktualności

W sobotę 17 kwietnia 2021 r. w samo południe odbędzie się wykład zatytułowany „Średniowieczny ornament skandynawski”, który wygłosi Anna Prorok. Jest to kolejne wydarzenie z cyklu „Piękne i użyteczne” organizowane przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu, jedną z najważniejszych placówek muzealnych na Dolnym Śląskim. 

Wykład poświęcony będzie skandynawskiemu ornamentowi, który tak jak i cała epoka wikingów, obecny jest ostatnio coraz częściej w kulturze popularnej, zwłaszcza w produkcjach telewizyjnych czy literaturze pięknej. Szczególną rozpoznawalnością cieszy się stylizowana ornamentyka skandynawska chętnie umieszczana nie tylko na przedmiotach użytkowych (np. biżuterii), ale i na ciele w postaci tatuaży. 

Jest to jednak zazwyczaj ornamentyka stylizowana, a więc jedynie nawiązująca do znacznie bardziej bogatego i różnorodnego zdobnictwa, które stanowi podstawę wydzielenia zjawiska określanego mianem sztuki wikińskiej (zwanej też nordycką). Poznajemy ją głównie dzięki archeologom, którzy wciąż odkrywają przedmioty z metalu i kamienia, rzadziej drewna, kości, także słoniowej, pokryte charakterystycznym ornamentem. 

Sztuka wikińska to zjawisko zmienne w czasie i przestrzeni. Wykazuje wiele elementów wspólnych ze sztuką celtycką, germańską, późniejszą romańską i wschodnioeuropejską, ale jednocześnie różni się od nurtów obecnych we wczesnośredniowiecznej sztuce europejskiej. W najczystszej postaci występowała oczywiście na obszarze Skandynawii. Z kolei na terenach, do których dotarli Skandynawowie, zawierała wtręty lokalne, będące świadectwem kontaktów z lokalną ludnością (np. motywy „wyspiarskie” na Wyspach Brytyjskich). 

Dodatkowo ze względu na elementy formalne, powtarzające się kompozycje i motywy wydziela się jak dotąd w sztuce wikińskiej sześć (!) faz chronologicznych, z których każda wyróżnia się unikatowymi cechami dekoracyjnymi. Są to przykładowo motyw chwytającej bestii (styl Oseberg), motyw pierścieniowo-łańcuchowy (styl Borre) czy tzw. „groszkowanie” wypełniające większe elementy dekoracji, czego przykładem jest zaginiony relikwiarz św. Korduli (X-XI w.), którego replikę posiada nasze Muzeum (styl Mammen). Ostatni ze stylów odznacza się smukłymi postaciami zwierząt wplecionymi pomiędzy ciasne wici; można go znaleźć przede wszystkim jako element dekoracyjny słynnych kościołów klepkowych (tzw. stavkirke) (styl Urnes). 

Więcej o samej wikińskiej sztuce dekoracyjnej oraz różnicach między nią a ówczesną sztuką europejską dowiecie się z wykładu, który będzie transmitowany na żywo na profilu facebookowym Muzeum Narodowego we Wrocławiu. 

Serdecznie zapraszamy !!!

________________
Ewelina Siemianowska (ur. 1981) historyk i archeolog, oba kierunki ukończyła na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się wczesnym średniowieczem, w tym zwłaszcza osadnictwem i komunikacją, którym poświęciła szereg artykułów naukowych. Jest redaktorem portalu wczesneśredniowiecze.pl.