Aktualności

Wczoraj informowaliśmy Was o udostępnieniu online zabytków wczesnośredniowiecznych należących do kolekcji Luwru, dziś natomiast donosimy, że od miesiąca każdy kto posiada dostęp do Internetu może nie tylko oglądać, ale i dosłownie śledzić każdy ścieg słynnej tkaniny z Bayeux. 

Tkanina z Bayeux to ręcznie haftowane płótno o długości niemal 70 m, złożone z dziewięciu paneli o szerokości 0,5 m i różnej długości. Całość podzielona jest na trzy pasy ciągnące się przez całą jej długość. Na najszerszym z nich (ponad 0,3 m), umieszczonym po środku, wyhaftowano 626 postaci, 37 budynków (w tym opactwo na wzgórzu świętego Michała), 41 statków, 49 drzew, 202 koni, 55 psów i 505 innych zwierząt. Jakby tego było mało, w tym gąszczu ludzi, zwierząt i innych obiektów dostrzec możecie pierwszy znany wizerunek komety Halleya. 

Wszystkie one układają się w około 70 scen pokazujących wydarzenia z 1066 r. związane z podbojem Anglii przez Wilhelma Zdobywcę, księcia Normandii. Sceny opatrzono krótkimi inskrypcjami w języku łacińskim. Ostatni fragment tkaniny, wieńczący całą opowieść, ukazuje zaciętą bitwę pod Hastings, w której poległ Harold II, król Anglii, trafiony w oko strzałą najeźdźców. Dzięki odniesionemu zwycięstwu Normanowie opanowali wkrótce cały kraj, a Wilhelm został jego królem, dając początek dynastii normandzkiej. Dlatego też same starcie uważa się za jedną z najbardziej decydujących w dziejach świata bitew. Z dzisiejszej perspektywy można stwierdzić, że zakończyła ona ostatnią udaną inwazję na Brytanię. 

Francuska legenda wskazuje jednoznacznie na Matyldę, żonę Wilhelma Zdobywcy, oraz jej damy dworu jako autorki tkaniny. Wprawdzie przyjmuje się, że wykonano ją istotnie w Anglii i to w przeciągu zaledwie kilku lat po zwycięstwie pod Hastings, ale obecnie badacze pomysłodawcę i zleceniodawcę całego przedsięwzięcia widzą raczej w osobie Odona. Był on przyrodnim bratem Wilhelma i biskupem Bayeux. Podejrzewa się, że zgodnie z jego wolą udekorowano tkaniną tutejszą katedrę Notre-Dame podczas jej konsekracji w 1077 r. W ten sposób dotarłaby ona do Normandii i stała się własnością katedry, w której była wywieszana raz do roku. Pierwsza wzmianka o płótnie pochodzi ze spisu majątkowego katedry z 1476 r. 

Od momentu ponownego odkrycia tkaniny w XVIII w., kiedy zajęli się nią naukowcy, przechodziła ona tak zmienne koleje losu, iż zajmująca się jej konserwacją Sylvette Lemagnen stwierdziła, że jej przetrwanie w stanie niemal nienaruszonym przez dziewięć wieków uznać należy za prawdziwy cud. Wystarczy wspomnieć, że szczęśliwie uratowano ją podczas rewolucji francuskiej gdy miała posłużyć do przykrycia wozów bojowych. Do celów propagandowych wykorzystał ją Napoleon Bonaparte wystawiając w Luwrze w czasie gdy planował przeprowadzenie inwazji na Wielką Brytanię. Drugą wojnę przetrwała w Luwrze, choć apetyt na nią miał sam Heinrich Himmler, szef SS w III Rzeszy, przy czym nie chodziło mu tylko o konfiskatę jednego z największych skarbów Francji. Upatrywał on w zabytku potwierdzenia dominacji ludów germańskich w średniowieczu, wychodząc z założenia, że Normanowie, zwycięzcy spod Hastings, to wszakże potomkowie dawnych wikingów, a to znakomicie wpisywało się w propagandę nazistowską. 

Obecnie postrzega się ją nie tylko jako dzieło sztuki, ale także wyjątkowe źródło ikonograficzne, cenne dla badania historii podboju Anglii przez Normanów oraz fundamentalne dla studiów nad uzbrojeniem w XI w. Wreszcie – ze względu na rozpoznawalność tkanina z Bayeux funkcjonuje również w kulturze popularnej, także w postaci memów internetowych. Stąd też w 2007 r. została ona wpisana na listę UNESCO Pamięć Świata, którego celem są działania ukierunkowane na zachowaniu, ratowaniu i udostępniania obiektów o światowym znaczeniu historycznym i cywilizacyjnym. 

W działania powyższe wpisuje się doskonale udostępnienie panoramicznego  obrazu zabytku w bardzo wysokiej rozdzielczości (2,6 milarda pikseli !), dzięki czemu możecie – jak wspomnieliśmy wcześniej – śledzić każdy ścieg na tkaninie. W tym celu stworzono prosty w obsłudze interfejs, który umożliwia użytkownikom powiększanie i szczegółowe oglądanie fragmentów tkaniny. Poruszanie się po poszczególnych scenach ułatwia wbudowana na dole oś z ich numeracją, a zwłaszcza dostęp do tłumaczeń łacińskich inskrypcji na język francuski i angielski. 

Projekt jest rezultatem współpracy miasta Bayeux, Ministerstwa Kultury (DRAC Normandie), Fabrique de patrimoines en Normandie, Uniwersytetu w Caen oraz Centre National de la Recherche Scientifique (CNRS). W trakcie prac dokonano również diagnozy stanu tkaniny, która pozwoli na określenie sposobu jej restauracji oraz warunków jej przyszłej ekspozycji w nowym budynku muzeum tkaniny z Bayeux, którego otwarcie planowane jest na 2025 r.

Te unikatowe dzieło sztuki możecie obejrzeć na ofjalnej stronie muzeum tkaniny La Tapisserie de Bayeux.  Gorąco polecamy !!!

________________
Ewelina Siemianowska (ur. 1981) historyk i archeolog, oba kierunki ukończyła na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się wczesnym średniowieczem, w tym zwłaszcza osadnictwem i komunikacją, którym poświęciła szereg artykułów naukowych. Jest redaktorem portalu wczesneśredniowiecze.pl.