Aktualności

Z przyjemnością informujemy Was o uruchomieniu strony na Facebooku promującej realizację projektu Miejsce, które rodziło władzę. Gród z początków wczesnego średniowiecza w Pasymiu na Pojezierzu Mazurskim. Do głównych celów projektu należą opracowanie, publikacja i popularyzacja wyników badań przeprowadzonych w latach 1961-1964 oraz 2016-2018 na grodzisku wczesnośredniowiecznym w Pasymiu, miasteczku malowniczo położonym nad jeziorami Kalwa i Leleszki. W zakres przedsięwzięcia wchodzą także uzupełniające badania multidyscyplinarne, wykonanie analiz specjalistycznych oraz kompleksowe opracowanie dokumentacji i materiałów zabytkowych. 

Grodzisko usytuowane jest na półwyspie na Jeziorze Kalwa. Ma kształt ściętego stożka, co sprawiło, że od XIX w. nazywano je „Okrągłą Górą”, „Korąglą Górą” lub „Runder Berg”. Co ciekawe – upatrywano w nim pozostałości kurhanu, czyli miejsca pochówku w postaci stożkowatego kopca właśnie. W 1880 r. obiekt został zbadany przez członków Towarzystwa Prussia z Królewca, którzy słusznie orzekli, iż nie jest on kurhanem, a grodziskiem. Jego chronologię określili oni na okres wędrówki ludów, czyli epokę poprzedzającą wczesne średniowiecze. Funkcję zaś powiązali z pogańskim kultem bogini Kurko – jedynym pewnym imieniem bóstwa pruskiego zapisanym w źródle krzyżackim w połowie XIII w. 

Późniejsze badania zweryfikowały powyższe ustalenia. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy „Okragła Góra” pełniła funkcję miejsca centralnego dla społeczności zamieszkujących rejon południowo-zachodniej części Pojezierza Mazurskiego w okresie od VII do IX stulecia. Rangę tego miejsca poświadcza złożoność systemu obronnego oraz niezwykłe bogactwo odkrytych materiałów zabytkowych, będących wynikiem kontaktów dalekosiężnych z południową i zachodnią Europą. 

Obiekt wpisuje się w szereg najstarszych grodów słowiańskich, które powstały na rozległym obszarze międzyrzecza Wisły, Dniepru i Dźwiny w VI–VII w. W ich przypadku funkcja obronna nie była tą najważniejszą; w literaturze przedmiotu bardziej eksponuje się symboliczne aspekty ich powstawania i funkcjonowania. Podkreślić trzeba, że grodzisko w Pasymiu jest jedynym tego typu stanowiskiem na obszarach zachodniobałtyjskich. Wyróżnia się ono zdecydowanie na tle wcześniejszych osad otwartych (nieobronnych) znanych z tych terenów. 
Wszystko to pozwala zakwalifikować „Okragłą Górę” jako „miejsce, które rodziło władzę” w myśl określenia ukutego ponad 20 lat temu przez tragicznie zmarłego archeologa Marka Dulinicza. 

Projekt otrzymał dofinansowanie w ramach programu „Ochrona zabytków archeologicznych”, ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. Będzie realizowany przez Fundację Varia Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego w ścisłej współpracy z Wydziałem Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.

Będziemy Wam zdawać relację z postępów badań nad tym fascynującym stanowiskiem, tym bardziej, że ich autorzy zapowiadają nie tylko ciekawostki, ale nawet sensacje archeologiczne. Czekamy z niecierpliwością !!!

________________
Ewelina Siemianowska (ur. 1981) historyk i archeolog, oba kierunki ukończyła na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się wczesnym średniowieczem, w tym zwłaszcza osadnictwem i komunikacją, którym poświęciła szereg artykułów naukowych. Jest redaktorem portalu wczesneśredniowiecze.pl.