Aktualności

Rzetelne rozpoznanie archeologiczne i analiza miejsc kultowych są niezbędne do właściwego zrozumienia dynamiki i kierunków zmian sfery rytualnej różnych ugrupowań przedchrześcijańskich. 

W odróżnieniu od ośrodków kultu przedchrześcijańskiego znanych z krajów nordyckich podobne stanowiska z terenów północnych Niemiec, Wysp Brytyjskich czy Holandii rozpoznawane są znacznie rzadziej. Należy również mieć na uwadze, że wiedza na temat sfery rytualnej, pozyskana z badań stanowisk nordyckich, nie może być bezpośrednio odnoszona do całego germańsko-nordyckiego świata. Ten szeroki geograficznie fragment Europy był w okresie przedchrześcijańskim mocno zróżnicowany zarówno pod kątem wierzeń jak i praktyk religijnych.

Opublikowane niedawno na łamach Medieval Archaeology badania zespołu, któremu przewodzi dr Jan-Willem de Kort, wychodzą naprzeciw tej problematyce w kontekście niedawno rozpoznanego miejsca kultowego w Hezingen, położonego na wschodzie Holandii.

Ekspedycję archeologiczną w Hezingen w 2020 roku zainicjowały liczne znaleziska złotych i srebrnych monet, odkryte przez detektorystów. Doktor de Kort podkreśla jednak, że badania miały również niejako charakter ratunkowy, mający uchronić stanowisko przed naturalnymi procesami – usunięcie humusu miało pobudzić wegetację wrzosowisk (widocznych na wizji artystycznej przedstawiającej stanowisko).

Prace wykopaliskowe wykazały, że miejsce kultowe w Hezingen powstało na znacznym, kolistym obszarze, którego granice wyznaczały drewniane słupy. Otaczały one konstrukcję budowlaną o nietypowych kształtach, którą autorzy publikacji interpretują jako możliwy Herrenhof, czyli siedzibę możnych. Założenie to wzniesiono prawdopodobnie w VI wieku.

W Hezingen archeolodzy zidentyfikowali trzy stanowiska. Wszystkie dostarczyły znalezisk skupisk lub pojedynczych tremissis (rzymskich monet) oraz elementów biżuterii ze złota i srebra.

Niezwykłą wartość informacyjną przyniosły odkrycia dołków posłupowych, których odsłonięto łącznie 17. W zestawieniu z artefaktami pozyskanymi w trakcie badań autorzy publikacji wykazują, że Hezingen musiało odgrywać istotną rolę w trakcie transformacji religijnej u progu chrześcijaństwa.

Rozmieszczenie czterech rzędów słupów w specyficznej orientacji (na osi wschód-zachód) badacze powiązali z rytuałami dziękczynnymi odprawianymi podczas równonocy. Choć nie jest możliwe wskazanie jakim bóstwom poświęcone były rytuały, to same praktyki tego rodzaju poświadczone są w średniowiecznych źródłach misyjnych. Co istotniejsze, źródła te wspominają, że aby w pełni stać się Chrześcijaninem, ludność musi zaprzestać przekupywania bóstw diobolgeldæ, czyli diabelskimi monetami.
Biorąc pod uwagę rodzaj monet oraz ich wartość, badacze byli także w stanie wskazać, że ofiary składać musiały lokalne elity. Podkreślają także, że w tym wypadku oprócz darów dziękczynnych, rytuały te miały też znaczny wymiar socjoekonimczny i stanowiły pokaz siły oparty na hojności darów.

Hezingen mogło być jednym z pierwszych miejsc działalności misji chrystianizacyjnych, ponieważ ten pogański ośrodek kultowy przestał funkcjonować prawdopodobnie na przełomie VII i VIII wieku.

Więcej o badaniach w Hezingen i innych miejscach kultowych przeczytacie tutaj.

_______________

Monika Stelmasiak-Majorek (ur. 1993) jest doktorem archeologii, specjalizującym się w archeologii eksperymentalnej i traseologii. Jej zainteresowania badawcze dotyczą w głównej mierze problemu wykonywania i użytkowania wczesnośredniowiecznych przedmiotów z kości i poroża, zwłaszcza tzw. przedmiotów z wyodrębnionym kolcem. Ukończyła studia z zakresu archeologii (spec. pradziejowa i średniowieczna) na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, a obecnie pracuje jako asystentka w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie.

Powyższy artykuł jest chroniony przez przepisy prawa autorskiego.
Redakcja wyraża zgodę na kopiowanie i przedrukowywanie tylko całości artykułu pod warunkiem zamieszczenia imienia i nazwiska autora, informacji o nim oraz informacji o źródle (link do wczesneśredniowiecze.pl).