Aktualności

Nagi mężczyzna zanurzył się w wodzie Eufratu przed obliczem kapłana, tworząc historię swojego ludu. Na początku IV w., król Armenii Tiridates III przyjmuje chrzest od Grzegorza Oświeciciela, misjonarza Armenii, ustanawiając w ten sposób pierwsze w dziejach państwo chrześcijańskie. Brakowało jednak w tym kraju materialnych śladów tak wczesnego chrześcijaństwa. Aż do dziś.

W VI w. n.e. chrześcijaństwo było już powszechnie spotykaną religią w Cesarstwie Rzymskim, szczególnie w miastach we wschodniej jego części. Chrześcijanie, początkowo prześladowani, od 313 r. w wyniku Edyktu Mediolańskiego mogli swobodnie wyznawać swoją religię na terenie całego państwa. Minęły jednak jeszcze lata, zanim cesarz rzymski przyjął chrzest i symbolicznie ochrzcił państwo. Przed nim dokonało tego dwóch innych władców: Armenii i Gruzji. Pierwszym był król Armenii Tiridates III. Według tradycji armeńskiej stało się to w 301 r., choć współcześnie wskazuje się też datę 314 r.

Od 2018 r. na terenie ruin miasta Artaksata, jednego z najważniejszych miast Armenii, a do 120 r. n.e. także stolicy państwa, trwają niemiecko-ormiańskie badania archeologiczne w ramach projektu "Armenian-German Artaxata Project" finansowanym przez Niemiecką Fundację Badawczą (DFG) i Armeńską Akademię Nauk. Choć badania skupione są na hellenistycznym okresie historii miasta, to odsłaniane są zabytki także z innych epok. Do tej pory zespół odkrył lub przebadał fundamenty rzymskiego akweduktu, którego budowa prawdopodobnie nie została nigdy ukończona, nekropolię miejską oraz kilka faz osadniczych, które można powiązać z wydarzeniami historycznymi. Podczas ostatniego sezonu znaleziono oktagonalną konstrukcję, którą naukowcy ochrzcili mianem najstarszego kościoła w kraju. Architektoniczna forma budynku jest nietypowa dla armeńskiej ziemi w okresie wczesnochrześcijańskim, ale bardzo popularna we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego i sugeruje, że wzniesiono ją wokół grobu nieznanego świętego. Struktura ma ok. 30 m średnicy, zaś do czterech boków dołączone były dodatkowe pomieszczenia, które nadawały jej plan krzyża. W środku nich znajdowały się drewniane podesty, które poddano badaniom radiowęglowym. Ustaliło to chronologię konstrukcji na IV w, co potwierdza bardzo wczesny rodowód kościoła. 

Kolejny sezon wykopalisk zespół rozpoczął we wrześniu i skupia się na odkryciu pod jakim wezwaniem kościół mógł funkcjonować. Gdyby udało się to ustalić, to przyniosłoby to znaczny postęp w zrozumieniu wczesnochrześcijańskiej historii regionu.

_______________
Marcin Wieczorek (ur. 1993) poznański historyk i archeolog, a obecnie doktorant na Wydziale Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i pracownik Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie. Interesuje się wczesnośredniowiecznym Kaukazem, szczególnie kontaktami między tym regionem a Bizancjum miedzy IV a VI w. n.e., oraz początkiem chrześcijaństwa w Gruzji. Prywatnie pasjonat fotografii i astronomii.

Powyższy artykuł jest chroniony przez przepisy prawa autorskiego.
Redakcja wyraża zgodę na kopiowanie i przedrukowywanie tylko całości artykułu pod warunkiem zamieszczenia imienia i nazwiska autora, informacji o nim oraz informacji o źródle (link do wczesneśredniowiecze.pl).