Aktualności

Co w średniowiecznej mentalności łączyło Burgundię z Arabią? Jakie ludy miały sprowadzić apokalipsę? Jak daleko od pisarzy znajdowały się krainy, które wspominali w swoich dziełach? Na te i inne pytania może odpowiedzieć Mapping Medieval Peoples, stworzone przez badaczy z Austriackiej Akademii Nauk (Österreichische Akademie der Wissenschaften). To nowoczesne cyfrowe narzędzie pozwala przybliżyć, w jaki sposób średniowieczni autorzy rozumieli świat oraz jego geografię. I co ona dla nich oznaczała.

W późnym antyku i we wczesnym średniowieczu opisy i genealogie etniczne były często spotykane. W państwach Europy zachodniej powstałych na ruinach Cesarstwa Rzymskiego służyły do legitymizacji władzy. W tekstach geograficznych, których autorzy coraz częściej sięgali do biblijnych motywów, mieszając je z wiedzą pochodzącą z antyku, uchodziły za naukę. W pismach apokaliptycznych określały, jakie ludy miały przybyć z daleka, aby siać zniszczenie i śmierć. Literackie stereotypy, motywy i skojarzenia tworzyły fascynujący świat, który dla średniowiecznego odbiorcy był równie prawdziwy jak dla nas zdjęcia satelitarne.

Aby lepiej zrozumieć sposób myślenia intelektualnych elit średniowiecza, naukowcy z Austrian Centre for Digital Humanities and Cultural Heritage i Institute for Medieval Research (IMAFO) z Österreichische Akademie der Wissenschaften stworzyli i udostępnili na swojej stronie https://mmp.acdh.oeaw.ac.at/ narzędzie, które pozwala prześledzić związki pomiędzy etnonimami, miejscami, osobami, ale także autorami czy motywami literackimi. Na bazę składa się 1150 różnego rodzaju tekstów 440 autorów, choć nie wszystkie są jeszcze w pełni uzupełnione. Zakres chronologiczny bazy danych to okres od 1000 r. p.n.e. do 1500 r. n.e., z możliwością zawężenia wyszukiwania do pożądanego okresu. Korzystać ze strony można na cztery sposoby. Służyć nam ona może do wyszukiwania fragmentów źródeł historycznych, które zawierają poszukiwaną frazę lub tych z nią powiązanych, do tworzenia „map myśli” średniowiecznych pisarzy, do badań horyzontu geograficznego i etnograficznego jednego lub wielu autorów na raz, a także do sprawdzania, jak często dany związek skojarzeniowy pojawia się w źródłach. Wyniki poszukiwań można pobrać w kilku formatach. Badacze nadal sukcesywnie dodają nowe dane, ale już teraz efekty ich pracy są godne podziwu. 

_______________
Marcin Wieczorek (ur. 1993) poznański historyk i archeolog, a obecnie doktorant na Wydziale Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i pracownik Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie. Interesuje się wczesnośredniowiecznym Kaukazem, szczególnie kontaktami między tym regionem a Bizancjum miedzy IV a VI w. n.e., oraz początkiem chrześcijaństwa w Gruzji. Prywatnie pasjonat fotografii i astronomii.

Powyższy artykuł jest chroniony przez przepisy prawa autorskiego.
Redakcja wyraża zgodę na kopiowanie i przedrukowywanie tylko całości artykułu pod warunkiem zamieszczenia imienia i nazwiska autora, informacji o nim oraz informacji o źródle (link do wczesneśredniowiecze.pl).