Aktualności

Między V a VII w. ktoś delikatnie złożył drogocenny relikwiarz z kości słoniowej pod ołtarzem kościoła na wzgórzu Burgbichl w austriackiej gminie Irschen. Około 1500 lat później, w 2022 r., drżące od emocji archeologiczne dłonie wyciągały z ruin nienaruszoną, marmurową skrzynię, w której krył się ukryty pojemnik na świętości. W środku znajdowała się relikwia, ale inna niż się wszyscy spodziewali. 

Burgbichl to wzgórze położone w gminie Irschen w południowej Austrii nad rzeką Drawą. Dziś to część regionu Karyntia, ale przez wiele wieków była ona północną prowincją Cesarstwa Rzymskiego o nazwie Noricum. Od V w., wraz z procesem upadania państwa rzymskiego, Noricum padało ofiarą najazdów plemion germańskich, co sprawiło, że zmieniła się tam struktura osadnicza. Ludność, która dotychczas żyła w dolinach rzek, zaczęła stopniowo przenosić się na szczyty trudnodostępnych i bezpieczniejszych wzgórz, gdzie było znacznie łatwiej się bronić. Tam zakładano osiedla o zwartej zabudowie i często dodatkowo ufortyfikowane. Osada na wzgórzu Burgbichl została utworzona w wyniku tego procesu. Na szczycie zabudowa była możliwa na powierzchni około jednego hektara, na którym znalazły się dwa kościoły i zabudowania mieszkalne. 

Jeden z położonych tam wczesnośredniowiecznych kościołów, nazwanym przez archeologów wielkim, będącym być może najważniejszym w osadzie, był ulokowany na północno-wschodniej części wzgórza i miał 22 m długości. W środku zachowało się wiele konstrukcji związanych z funkcjonowaniem obiektu, w tym bardzo rzadko spotykanym na tym obszarze i w tych czasach baptysterium otoczone wyróżnioną posadzką w kształcie gwiazdy. Na tyłach zaś znajdowało się pomieszczenie z podłogowym ogrzewaniem, które interpretowane jest jako skryptorium lub zakrystia.

To co jednak spowodowało prawdziwą euforię archeologów z Uniwersytetu w Innsbrucku, to przedmiot znaleziony pod ołtarzem we wschodniej części kościoła. Znajdowała się tam komora na relikwiarz, która okazała się nienaruszona. Po odsłonięciu zamykającej ją płyty, oczom badaczy ukazała się marmurowa skrzynia zawierającą, jak się spodziewano, relikwię. Konserwacja ujawniła jednak, że były to fragmenty właściwego relikwiarza z kości słoniowej, podzielonego już przed złożeniem go pod ołtarzem. To, w jaki sposób został potraktowany sugeruje, że poprzez kontakt z przechowywanym w nim świętym przedmiotem, sam nabrał świętości i stał się relikwią dotykową. W momencie gdy przestał pełnić swoją pierwotną funkcję, z czcią złożono go w najświętsze miejsce kościoła

Pisaliśmy na łamach Wczesnego Średniowiecza o podobnym przedmiocie ze Stavanger o kształcie modelu kościoła. Relikwiarz z Burgbichl wyglądał jednak inaczej. Był w formie pyxis, czyli cylindrycznego pojemnika z pokrywką. Widniały na nim scena przyjęcia tablic z Dekalogiem przez Mojżesza oraz pochód niezidentyfikowanych jeszcze postaci biblijnych. Całość zamyka się wizerunkiem dwukonneg rydwanu i ręki wychodzącej z chmur, która podnosi pojazd ku niebu. Jest to nieznane wcześniej przedstawienie, które badacze interpretują jako wniebowstąpienie Jezusa, ponieważ ta scena często pojawiała się w późnym antyku na tego typu przedmiotach. 

Burgbichl zostało opuszczone około 610 r. najpewniej w wyniku bitwy pod niedalekim Aguntum, w której wojska Garibalda II Bawarskiego zostały pokonane przez Słowian. Ponownie w dziejach regionu zmieniło to strukturę osadniczą i najwyraźniej zmusiło mieszkańców Burgbichl do opuszczenia swoich domów. To interesujące stanowisko wciąż jest badane, więc więcej niezwykłych odkryć może czekać na archeologów w przyszłości. Na co i my liczymy.

_______________
Marcin Wieczorek (ur. 1993) poznański historyk i archeolog, a obecnie doktorant na Wydziale Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i pracownik Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie. Interesuje się wczesnośredniowiecznym Kaukazem, szczególnie kontaktami między tym regionem a Bizancjum miedzy IV a VI w. n.e., oraz początkiem chrześcijaństwa w Gruzji. Prywatnie pasjonat fotografii i astronomii.

Powyższy artykuł jest chroniony przez przepisy prawa autorskiego.
Redakcja wyraża zgodę na kopiowanie i przedrukowywanie tylko całości artykułu pod warunkiem zamieszczenia imienia i nazwiska autora, informacji o nim oraz informacji o źródle (link do wczesneśredniowiecze.pl).