Aktualności

Zbiory Narodowego Muzeum Szkocji w Edynburgu powiększyły się o niezwykłą - bo złotą! - głowicę miecza z początków wczesnego średniowiecza. O wyjątkowości zabytku przesądza jednak nie tylko materiał, ale i sposób jego wykonania. To pierwsze tego rodzaju znalezisko na Wyspach Brytyjskich.  

Na znalezisko natknął się detektorysta, który w 2019 r. przemierzał okolice niewielkiego Blair Drummond w okręgu Stirling w środkowej Szkocji. Niezwłocznie powiadomił o swym odkryciu  Treasure Trove Unit (TTU), czyli instancję „pierwszego kontaktu” dla znalazców i znalezisk. Po przerwie spowodowanej epidemią odkrywca został nagrodzony kwotą 30 000 funtów brytyjskich, a sam zabytek zgodnie z prawem szkockim stał się własnością państwa. O jego przydziale do Narodowego Muzeum Szkocji w Edynburgu (National Museum of Scotland, NMS) zadecydował specjalny oficer reprezentujący interesy Korony Brytyjskiej (King's and Lord Treasurer's Remembrancer) po wcześniejszej rekomendacji Szkockiego Panelu ds. alokacji Znalezisk Archeologicznych (Scottish Archaeological Finds Allocation Panel SAFAP). 

Nowy nabytek MNS to zakończenie trzonu rękojeści miecza o szerokości 55 mm i wadze 25 g. Głowicę wykonano ok. 700 r. ze złota oraz ozdobiono granatami i delikatnym filigranem, czyli cienkimi złotymi drucikami. Zdaniem dr Alice Blackwell, starszego kustosza w dziale archeologii i historii średniowiecznej w NMS, ornamentyka głowicy to mistrzowskie połączenie ikonografii chrześcijańskiej z elementami sztuki anglosaskiej.  I tak w tej bogatej i technicznie dopracowanej dekoracji można dopatrzeć się  ptasich głów, skierowanych na zewnątrz, pełzających bestii, ale też motywów krzyża i drzewa życia, symbolizujących śmierć i odrodzenie. Taka fuzja to doskonały przykład „sztuki wyspiarskiej” (insularnej) znanej głównie dotąd dzięki iluminowanym rękopisom ze słynnego benedyktyńskiego klasztoru w Lindisfarne położonego u północno-wschodnich wybrzeży Anglii. 

Omawiana głowica to jedyny (jak dotąd) tak imponujący zabytek odkryty na Wyspach Brytyjskich. Ze względu na skąpą liczbę źródeł pisanych trudno orzec dla kogo i przez kogo został wyprodukowany. Z pewnością właściciel należał do elity społecznej i był osobą majętną. Prawdopodobnie zgubił tak cenną rzecz – wskazuje na to fakt, że dotychczas nie odnotowano w rejonie Blair Drummond stanowisk archeologicznych z czasów anglosaskich. Zarówno zatem głowica, jak i miejsce jej znalezienia, wymagają – co podkreśla dr Alice Blackwell – szczegółowych studiów.  

________________
Ewelina Siemianowska (ur. 1981) historyk i archeolog, oba kierunki ukończyła na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się wczesnym średniowieczem, w tym zwłaszcza osadnictwem i komunikacją, którym poświęciła szereg artykułów naukowych. Pracuje w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, jest redaktorem portalu wczesneśredniowiecze.pl.

Powyższy artykuł jest chroniony przez przepisy prawa autorskiego.
Redakcja wyraża zgodę na kopiowanie i przedrukowywanie tylko całości artykułu pod warunkiem zamieszczenia imienia i nazwiska autora, informacji o nim oraz informacji o źródle (link do wczesneśredniowiecze.pl).