Aktualności

W czwartek 23 czerwca 2022 r. o godz. 17.00 odbędzie się kolejne spotkanie online z cyklu Історичний вебінар\Historical webinar, którego gościem będzie tym razem prof. Aleksander Paroń, pracownik wrocławskiego oddziału Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk. Wygłosi on wykład zatytułowany „Koczownicy w średniowiecznej Europie – przypadek Pieczyngów”, w którym przedstawi inny niż ten stereotypowy wizerunek nomadów siejących mord i zniszczenie. 

Ludy koczownicze, a więc nie posiadające stałego miejsca zamieszkania, na stałe wpisały się w dzieje kontynentu europejskiego. Na przestrzeni stuleci, a nawet tysiącleci, przetaczały się przezeń fale przybyszów ze wschodu, wystarczy wspomnieć starożytnych Kimmerów i Scytów, czy późniejszych Hunów. Ich pojawienie się u schyłku IV w. n. e. zainicjowało wielką wędrówkę ludów, doprowadzając do upadku Cesarstwa zachodniorzymskiego. Wydarzenia te skłoniły historyków do wyróżnienia kolejnej epoki – średniowiecza, w której najazdy koczowników nie ustały, a nawet przeciwnie – nasiliły się.

We wczesnym średniowieczu Europejczyków nękali Awarowie, Bułgarzy, Węgrzy, Pieczyngowie czy Połowcy zwani Kumanami, wreszcie Mongołowie, którzy stworzyli państwo ustępujące pod względem powierzchni jedynie późniejszemu Imperium Brytyjskiemu (!). Warto wspomnieć, że najazdy stepowców były nie mniej uciążliwe i katastrofalne w skutkach niż aktywność wikingów, którzy jednak zrobili o wiele większą karierę w dzisiejszej popkulturze. 

Wędrowny tryb życia, a w związku z tym brak zajęć rolniczych, dalej zwyczaje, a także wygląd (dwa warkocze Awarów wzbudziły istną sensację w Konstantynopolu!), przesądziły o tym, że zazwyczaj koczowników uważa się za przeciwieństwo cywilizacyjne ówczesnych mieszkańców Europy. Zwykle uważano ich za Jeźdźców Apokalipsy, przynoszących śmierć i zniszczenie oraz wieszczących koniec świata.

Czy wszakże nie jest to obraz jednostronny i stereotypowy? Czy niemal stałą niegdyś obecność koczowników można uznać za zjawisko jedynie negatywne? Okazuje się, że miało ono również pozytywne aspekty, o czym opowie podczas spotkania prof. Aleksander Paroń na przykładzie wspomnianych wcześniej Pieczyngów. Od końca IX po połowę XI w. zamieszkiwali oni stepy nadczarnomorskie, wchodząc w sojusze lub też konflikty ze swoimi sąsiadami. W 965 r. wsparli księcia kijowskiego Światosława I w jego wyprawie przeciw Chazarom, która przyniosła kres ich państwu (kaganatowi). Ale już wkrótce Pieczyngowie zwrócili się przeciwko Rusi i zabili tegoż Światosława. Brali także Pieczyngowie udział jako sprzymierzeńcy w dwóch wyprawach Bolesława Chrobrego na Ruś w 1013 i 1018 r. Jeszcze wcześniej, bo w 1009 r., do tych „najokrutniejszych ze wszystkich pogan”, wybrał się z misją chrystianizacyjną pozostający w bliskich kontaktach z owym księciem polskim Brunon z Kwerfurtu. 

Tym „najokrutniejszym ze wszystkich pogan”, czyli właśnie Pieczyngom, książkę oraz wiele artykułów naukowych poświęcił prof. Aleksander Paroń. W kręgu jego zainteresowań badawczych mieszczą się relacje polityczne i kulturowe między społecznościami koczowniczymi a rolniczymi na obszarze Eurazji w starożytności i średniowieczu, obraz nomady w źródłach pisanych, ale również bitwa pod Legnicą w 1241 r. i pamięć o niej oraz procesy osadnicze w państwie Piastów. 

Udział w wydarzeniu będzie możliwy za pomocą platformy zoom, wcześniej można również zadawać pytania prof. Aleksandrowi Paroniowi, pisząc na adres: istorychnywebinar@gmail.com z dopiskiem AP w temacie wiadomości. 

Szczegóły znajdziecie na stronie wydarzenia na Facebooku.

Zapraszamy serdecznie !!!

___________
Ewelina Siemianowska (ur. 1981) historyk i archeolog, oba kierunki ukończyła na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się wczesnym średniowieczem, w tym zwłaszcza osadnictwem i komunikacją, którym poświęciła szereg artykułów naukowych. Jest pracownikiem Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie i redaktorem portalu wczesneśredniowiecze.pl.