Aktualności

Bohaterką ostatniej audycji z cyklu Kryzys wieku średniego w Radiowej Dwójce była żyjąca w XII w. Herrada z Landsbergu i jej dzieło „Hortus deliciarum”. O Herradzie wymienianej jednym tchem razem ze słynną Hildegardą z Bingen, a jednak znacznie mniej znanej, opowiadają w sposób nader interesujący Łukasz Modelski i Łukasz Kozak.

O samej Herradzie niewiele wiadomo – na pewno była przeoryszą klasztoru św. Odylii w Hohenburgu w Alzacji, zmarła w 1195, a może nawet w 1200 r. Jeszcze do niedawna twierdzono, że pochodziła z możnego rodu Landsbergów (stąd przydomek), ale obecnie badacze nie są już tego tacy pewni. Jej dzieło „Hortus deliciarium”, czyli „Ogród rozkoszy” lub „Ogród delicji”, powstawało dość długo, przy czym trudno określić dokładny czas jego ukończenia. Za jego współautorkę uważa się również Relindę - wcześniejszą przeoryszę klasztoru augustianek w Hohenburgu, zmarłą w 1165 r.

„Ogród przysmaków” to praktyczny podręcznik życia w konwencie stworzony z myślą o nowicjuszkach. Jak przekonują prowadzący audycję przedstawia on „świat kobiecej wrażliwości”. Jednocześnie nie było to dzieło oryginalne, ponieważ zawierało fragmenty prozy i poezji wybitnych autorów starożytności i średniowiecza. Za jego cechę szczególną uznać trzeba multisensoryczność, a więc oddziaływanie na wiele zmysłów. Na „Ogród przysmaków” składały się bowiem liczne hymny, alegorie oraz miniatury wykonane ręką Herrady i zaopatrzone w podpisy. Kodeks liczył ponad 300 stron i stanowił kompendium ówczesnej wiedzy, głównie teologicznej. 

Oryginał dzieła Herrady spłonął podczas wojny francusko-pruskiej w latach 70. XIX w. Na szczęście zainteresowanie tym zabytkiem zaczęło się sporo wcześniej i zaowocowało sporządzeniem odpisów jego kart. Wprawdzie kopie te cechuje różny poziom wykonania, ale dzięki nim możemy podziwiać miniatury, z których najsłynniejsze to personifikacja siedmiu nauk wyzwolonych czy wyobrażenie piekła. Przetrwały jedynie dwa utwory muzyczne zapisane przez Herradę: „Primus parens hominum” oraz „Sol oritur occasus”, które możecie wysłuchać podczas audycji. Dowiecie się także dlaczego „Hortus deliciarum” nie należy postrzegać jako encyklopedii, a także wielu innych ciekawostek o tym niezwykłym dziele z XII stulecia.

Zapraszamy do wysłuchania audycji dostępnej na stronie Radiowej Dwójki.

________________
Ewelina Siemianowska (ur. 1981) historyk i archeolog, oba kierunki ukończyła na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się wczesnym średniowieczem, w tym zwłaszcza osadnictwem i komunikacją, którym poświęciła szereg artykułów naukowych. Jest redaktorem portalu wczesneśredniowiecze.pl.