Aktualności

W pobliżu niewielkiego Rendlesham we wschodniej Anglii archeolodzy odkryli pozostałości warsztatów rzemieślniczych z VII w., w których – jak podejrzewają – mogły zostać wykonane przynajmniej niektóre z precjozów ze słynnego pochówku w Sutton Hoo. Odkrycia dokonano w ramach realizacji czteroletniego projektu, w którym obok archeologów uczestniczą również wolontariusze.

Rendlesham to obecnie niezbyt duża wieś położona w dolinie rzeki Daben w południowo-wschodniej części hrabstwa Suffolk. Wbrew pozorom może ona jednak poszczycić się świetną, wciąż odkrywaną przeszłością. Po raz pierwszy o Rendlesham jako „królewskiej siedzibie nazywanej tak od imienia Rendil” wspomina Beda Czcigodny, benedyktyński mnich z Northumbrii i autor spisanej w języku łacińskim „Historii kościelnej narodu angielskiego”. Wprawdzie Beda, zwany też Wspaniałym, napisał swe dzieło w VIII stuleciu, ale z kontekstu wzmianki o Rendlesham wnioskuje się, że dotyczy ona czasów wcześniejszych, a mianowicie drugiej połowy VII w. W tym czasie Rendlesham pełniło funkcję centrum Królestwa Wschodnich Anglów, jednego z najpotężniejszych wtedy królestw anglosaskich wchodzących w skład angielskiej heptarchii. 

Dokładna lokalizacja siedziby królewskiej w Rendlesham pozostawała długo poza zasięgiem tak historyków, jak i archeologów. Pierwsi z wymienionych narzekają na niemal zupełny brak źródeł pisanych do dziejów wschodnich Anglów – ich kroniki i dokumenty zostały najprawdopodobniej zniszczone podczas późniejszych najazdów wikingów (IX w.). Nieco tylko lepiej prezentowała się sytuacja od strony archeologicznej. Na początku XIX w. natrafiono w okolicy na pochówek ciałopalny w naczyniu ceramicznym datowanym na okres V-VI w. Podobnie w latach 80. XX w. fragmenty ceramiki z VII-IX w. znaleziono przypadkowo przy kościele św. Grzegorza, ale w konsekwencji przeprowadzono tam skromne wykopaliska, które ujawniły zespół grobli i rowów związanych z okresem anglosaksońskim. Trudno było wszakże łączyć te znaleziska z reliktami rezydencji królewskiej. 

Wszystko zmieniło się w 2008 r. wraz z rozpoczęciem bardziej systematycznych prac archeologicznych przez Służbę Archeologiczną Rady Hrabstwa Suffolk (Suffolk County Council Archaeological Service). Prace te prowadzone do 2017 r. potwierdziły słowa Bedy o wyjątkowości Rendlesham na mapie wczesnośredniowiecznej Anglii. Rozmiary obejmujące aż 50 ha powierzchni (!), bogactwo oraz złożoność całego kompleksu można utożsamiać z rezydencją królewską, która zdaniem archeologów znajduje swoje odpowiedniki w tzw. miejscach centralnych na terenie Skandynawii w VII w. 

W 2021 r. w zachodniej części domniemanej rezydencji w Rendlesham zidentyfikowano pozostałości warsztatów, w których zajmowano się tkactwem oraz obróbką metali. Wskazują na to m. in. przęśliki, formy odlewnicze, tygle oraz odrzucone odpady i półprodukty, które łącznie reprezentują poszczególne etapy produkcji przedmiotów metalowych. Co produkowano? Przedmioty codziennego użytku, takie jak sprzączki, szpile do spinania odzieży, różnego rodzaju okucia, ale także wyroby luksusowe wyjątkowej jakości, których wykonanie wymagało posiadania znacznych umiejętności. Wśród nich szczególną uwagę zwraca złota biżuteria dekorowana granatami, np. tzw. piramida i paciorki. Co najistotniejsze – przypominają one te ze słynnego grobu łodziowego odkrytego w 1939 r. w odległym o zaledwie 5 km Sutton Hoo. Stąd też przypuszczenia, że przynajmniej część wyposażenia tego jednego z najważniejszych stanowisk archeologicznych w Wielkiej Brytanii mogła powstać właśnie w pracowniach w Rendlesham. 

O pierwszorzędnej roli Rendlesham w Królestwie Wschodnich Anglów świadczą również znaleziska znacznej liczby monet (w tym bizantyjskich i merowińskich), relikty prawdopodobnej dużej drewnianej hali, a także resztki jedzenia – szczątki krogulca sugerują sokolnictwo, które nie tylko we wczesnym, ale w średniowieczu w ogóle, uchodziło za sport uprawiany przez elity. 

Badania na tym niewątpliwie interesującym i znaczącym dla wczesnośredniowiecznych dziejów Anglii stanowisku będą kontynuowane do 2023 r. w ramach projektu „Rendlesham Revealed”, który jest finansowany przez National Lottery Heritage Fund. Warto podkreślić, że przedsięwzięcie te ma oprócz naukowego także charakter społeczny, ponieważ biorą w nim udział dzieci oraz osoby borykające się z problemami psychicznymi. Udział w wykopaliskach ma dla nich zatem nie tylko poznawcze, ale i terapeutyczne znaczenie.

________________
Ewelina Siemianowska (ur. 1981) historyk i archeolog, oba kierunki ukończyła na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się wczesnym średniowieczem, w tym zwłaszcza osadnictwem i komunikacją, którym poświęciła szereg artykułów naukowych. Jest redaktorem portalu wczesneśredniowiecze.pl.