Aktualności

Dnia 23 czerwca 2021 r. pasjonat Łukasz Dudzic wraz z grupą wolontariuszy ze Stowarzyszenia 515 prowadziła obserwacje terenowe w ramach monitoringu rzeki Odry na obszarze inwestycji związanej z zabezpieczeniem Krosna Odrzańskiego przed powodzią. W ich trakcie dokonali oni niezwykłego odkrycia kilku sporych fragmentów kolczugi żelaznej, o czym niezwłocznie poinformowali Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Wszystkie części znalezionego artefaktu przekazano do Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Świdnicy. W jego murach odbyła 16 lipca 2021 r. konferencja prasowa, podczas której poinformowano o niezwykłym odkryciu oraz zaprezentowano jego największą część.

Odkrycie uznać należy za spektakularne w skali Polski, ponieważ z obszaru naszego kraju znane były do tej pory zaledwie 3 większe fragmenty kolczug, w tym z Wrocławia i Ostrowa Lednickiego. Generalnie wczesnośredniowieczne kolczugi bardzo rzadko znajdywane są na obszarach europejskich, za wyjątkiem Rusi Kijowskiej, gdzie chętnie wkładano je do grobów. Przyczyny tego zjawiska wyjaśniał podczas wspomnianej konferencji dr Arkadiusz Michalak, dyrektor Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Świdnicy. Według niego „Jest to spowodowane tym, że w średniowieczu żelazo było bardzo cennym kruszcem, a więc było przekuwane. Taka kolczuga w ówczesnym czasie była warta ogromne pieniądze. Myślę, że za nią można było kupić całą wieś”. Należy dodać, że samo wykonanie kolczugi wymagało znacznych nakładów czasu i pracy, a produkcją zajmowały się prawdopodobnie zespoły specjalnie wykwalifikowanych rzemieślników. Pleciono je bowiem z żelaznych kółeczek (pierścieni), łącząc każde z nich z czterema innymi. Ogółem na wykonanie jednego egzemplarza potrzebowano ok. 12 tysięcy takich kółek (!).

Kolczuga stanowiła najbardziej popularną formę uzbrojenia chroniącego tułów wojownika we wczesnośredniowiecznej Europie, choć używano jej i w czasach późniejszych, np. polska jazda stosowała ją jeszcze w XVIII stuleciu. Ten element uzbrojenia ochronnego ma jednak znacznie starszą, bo starożytną, metrykę. Jako jego wynalazców wskazuje się Celtów, którzy zaczęli wytwarzać kolczugi ok. IV w. p. n. e. Od nich technologię ich wytwarzania przejęli Rzymianie, wykorzystywano je również w okresie wędrówek ludów. Typowa kolczuga w X i XI w. przypominała kształtem rozciętą u dołu (z przodu i z tyłu bądź po bokach) tunikę sięgającą kolan i zaopatrzoną w krótkie rękawy. Zasadnicze zmiany przyniosły stulecia XII i XIII, które uważa się za szczytowy okres w rozwoju pancerzy wykonywanych z plecionki kolczej. Dążono wówczas do osłonięcia wszystkich partii ciała, czego dobitnym przykładem są kolczugi z XII w. sięgające ziemi i osłaniające w ten sposób również i nogi. Najczęściej jednak ówczesna kolczuga składała się z długiego sięgającego kolan kaftana rozciętego w kroku, co umożliwiało dosiadanie konia.

 Który typ kolczugi odkryto w Krośnie Odrzańskim? Odpowiedź przyniosą szczegółowe prace konserwacyjne i badawcze, które przeprowadzą pracownicy Muzeum Archeologicznego Środkowego Nadodrza w Świdnicy. Po ich zakończeniu kolczuga zostanie zaprezentowana szerszej publiczności.

A więc ... czekamy z niecierpliwością!!!

________________
Ewelina Siemianowska (ur. 1981) historyk i archeolog, oba kierunki ukończyła na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się wczesnym średniowieczem, w tym zwłaszcza osadnictwem i komunikacją, którym poświęciła szereg artykułów naukowych. Jest redaktorem portalu wczesneśredniowiecze.pl.