Aktualności

W Sigtunie, położonej w odległości ok. 50 km od Sztokholmu, nad Jeziorem Mälaren w środkowej Szwecji, odkryto dobrze zachowane pochówki szkieletowe, w tym najprawdopodobniej szczątki bliźniąt. Chrześcijański charakter cmentarzyska uznano za bezdyskusyjny, a jego wiek określono na około 1000 lat. Pochodzi zatem z czasów chrystianizacji Szwecji, a jego dalsze badania przyczynią się niewątpliwie do zgłębienia tego skomplikowanego procesu. 

W kwietniu 2021 r. podczas prac budowlanych natrafiono na cmentarzysko, które w maju zbadała firma Uppdrag arkeologi. Odkryto siedem grobów zawierających szkielety ośmiu osób, czterech dorosłych i czworga dzieci. Dwoje z nich było najprawdopodobniej bliźniętami, które zmarły przy porodzie lub zaraz po nim. Według Johana Runera, kierownika badań archeologicznych, już samo zastosowanie obrządku szkieletowego wyróżnia zdecydowanie cmentarzysko na tle regionu, którego mieszkańcy zazwyczaj kremowali swych bliskich. Ponadto większość zmarłych ułożono na plecach, a ich ciała zorientowano na osi wschód-zachód. „Wyjątkowe jest to, że kilka z nich pochowano w drewnianych trumnach, które następnie przykryto kamieniami, a takiej konstrukcji nie widzieliśmy wcześniej w Sigtunie” przyznał Johan Runer. Co więcej - przynajmniej cztery z owych trumien nosiły ślady podpalenia; stwierdzono również obecność węgla drzewnego. Zdaniem archeologów świadczy to o odprawianiu rytuałów związanych z ogniem, co było zjawiskiem dość powszechnym w grobach wczesnochrześcijańskich z epoki wikingów, ale rzadkim na obszarze Sigtuny. Jednej z osób włożono do grobu skórzany pas z okuciami z żelaza i posrebrzanej miedzi, zaś do ust – srebrne monety. Inna otrzymała pięknie zdobiony grzebień kościany. 

Jak dotąd podano jedynie bardzo skąpe informacje o tym ciekawym odkryciu (jako pierwszy podał je portal LiveScience). Nie wiadomo dokładnie według jakich kryteriów wydatowano stanowisko na koniec X w., a więc lata, kiedy założono miasto Sigtunę. Możemy się domyślać, że w określeniu chronologii pomogły monety, które zwykle uważane są za dobry datownik, a które użyto tu jako tzw. „obola zmarłych”. Wbrew pozorom praktyka taka cieszyła się sporą popularnością wśród chrześcijańskich mieszkańców Szwecji w owych czasach. Johan Runer zapowiedział, że szczegółowym analizom zostaną poddane szczątki kostne. Wydaje się jednak, że warto poczekać na pełne wyniki badań cmentarzyska i ich interpretację, a to dlatego, że obszar jeziora Mälaren odegrał znaczącą rolę w procesie chrystianizacji Szwecji. Funkcjonowanie ośrodka takiego jak Sigtuna pozwala na porównanie chrześcijańskich praktyk grzebalnych na jej terenie oraz na otaczających ją obszarach wiejskich. Podczas bowiem gdy w obrębie miasta pochówki są raczej jednolite, te na wsi charakteryzują się daleko idącą dowolnością, co w opinii części badaczy odzwierciedla niewystarczające oddziaływanie organizacji kościelnej lub nawet brak jej wpływu. Z kolei inni łączą różnorodność typów pochówków z ogromną produkcją kamieni runicznych, które miałyby w ich mniemaniu stanowić pewną formę oporu wobec nowej wiary i narzucanych przez nią koncepcji. Interpretacja najnowszych odkryć z Sigtuny z pewnością rzuci nieco światła na początki tego bardzo interesującego zagadnienia, o czym Was oczywiście poinformujemy. 

________________
Ewelina Siemianowska (ur. 1981) historyk i archeolog, oba kierunki ukończyła na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się wczesnym średniowieczem, w tym zwłaszcza osadnictwem i komunikacją, którym poświęciła szereg artykułów naukowych. Jest redaktorem portalu wczesneśredniowiecze.pl.